Το αόρατο ρήγμα (Α.Δ) - ενα βιβλίο που έπρεπε να είχα διαβάσει νωρίτερα.

Τα τελευταία χρόνια με την κρίση, όλοι μας γίναμε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οικονομολόγοι, διεθνολόγοι, κοινωνιολόγοι. Καθώς οι αλλαγές στην εθνική μιας οικονομία γίνονταν όλο και πιο έντονες, βίαιες, όλο και πιο συχνά οι συζητήσεις μεταξύ φίλων σε έναν καφέ ή στο οικογενειακό τραπέζι είχαν ένα και μόνο θέμα. Την κρίση, πότε θα βγούμε από την κρίση, ποιος φταίει για την κρίση, τα μέτρα την αδικία και όλα αυτά που πρέπει να ξεχάσουμε από τα παλιά.

Προσωπικά δεν το θεωρώ κακό, από το να συζητάς για το πότε θα πάρει η Χ ομάδα πρωτάθλημα, για το τι κάνει η χ celebrity και πως θα αγοράσουμε το z gadget, ρούχο ή θα πάμε εκεί ή αλλού, είναι υγιές σημάδι ο καθένας με το ενδιαφέρον και τις γνώσεις που έχει να προσπαθεί να βρει απαντήσεις για τη σημερινή κατάσταση.

Βέβαια έχουμε και ένα σύστημα το οποίο απαρτίζεται από τους τωρινούς πολιτικούς οι οποίοι μας βομβαρδίζουν με τη δική τους ατζέντα και προπαγάνδα, τα ύποπτα και πολλές φορές πληρωμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης που αντίστοιχα σιγοντάρουν την ιδεολογία και ατζέντα του κάθε κόμματος και τέλος την κλασική εμμονή του νεο-Έλληνα σε πολιτικές ιδεολογίες και κατάλοιπα που τον ποτίζουν τα τελευταία 30-40 χρόνια. Ο καθένας συνθέτει τη δική του άποψη για το τι πήγε λάθος, ποιοι φταίνε και πως θα βγούμε από την κρίση.

Δεν κάνω διακρίσεις, ο δεξιός φίλος θα πει φταίνε οι αριστεροί, ο αριστερός οι δεξιοί, οι ακραίοι οτι φταίνε όλοι + υπάρχει και διεθνής συνωμοσία. Πάω στοίχημα πολλοί από εσάς όπως και εγώ προσπαθήσαμε να διαβάσουμε (κάτι το οποίο είναι αρκετά καλό, γιατί σημαίνει οτι προβληματιστήκαμε). Ψάξαμε τις θεωρίες των πατέρων της σύγχρονης επιστήμης των οικονομικών, τις αρχές του καπιταλισμού, τους φιλελευθερισμού, τους σοσιαλισμού κτλ. Από τον Adam Smith, στον Marx, στον Keynes, στον Friedrich Hayek και Milton Friedman

ονόματα που θα ακούσεις εδώ και εκεί πιο συχνά πια. Ακούσαμε και ασχοληθήκαμε και με πιο πρόσφατες απόψεις / βιβλία σύγχρονων δημοσιογράφων, οικονομολόγων ή star μελετητών της κρίσης, όπως τον Michael Lewis , τον N.Taleb αλλά και δικών μας όπως ο Γ.Βαρουφάκης ή ο γνωστός σε πολλούς internet-ικος μελετητής techie-chan (φανατικός αναγνώστης).

Είμαι σίγουρος οτι πολλοί από εσάς έχετε να προσθέσετε πολλά ακόμα ονόματα και βιβλία. Εγώ κινήθηκα γενικά στα παραπάνω και ίσως είναι ένας λόγος που, ξεζούμισα το βιβλίο του Αρίστου Δοξιάδη ( twitter) μέσα σε μερικές ώρες μεταξύ 2 πτήσεων Αθήνα -Εδιμβούργου.

Δεν υπάρχει άλλο βιβλίο που να διάβασα τόσο αδηφάγα τώρα τελευταία, ο λόγος είναι οτι είναι πραγματικά μοναδικό στην περιγραφή και εξήγηση των προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας. Είναι τόσο απλό και κοντινό σε απόψεις και βιώματα που έχουμε ΟΛΟΙ μας που κάποια στιγμή καθώς το διαβάζεις θες να φωνάξεις ΝΑΙ το έχω σκεφτεί και εγώ αυτό, το έχω ζήσει και εγώ αυτό, έχω αισθανθεί και εγώ έτσι για τη χ ανωμαλία στην οικονομία.

Αυτό είναι που λείπει απο πολλές καλές και κακές προσπάθειες άλλων να εξηγήσουν γιατί φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Ο συγγραφές όπως σωστά δηλώνει στην αρχή αντί να προσπαθήσει να συνδέσει την Ελληνική κρίση με γεγονότα έξω από το μικρό μας τοπικό περιβάλλον μόνο (πχ τη χρηματοπιστωτική κατάρρευση του 2008) και να δώσει έτσι μια εξήγηση για το σήμερα, χωρίζει το βιβλίο του σε 3 κομμάτια (τουλάχιστον έτσι το κατάλαβα εγώ). Στο πρώτο κομμάτι εξηγεί γιατί η ελληνική οικονομία είναι μια περίπτωση από μόνη της και δεν μπορείς να εξηγήσεις τη σημερινή της κατάσταση με θεωρίες και παρατηρήσεις μακροοικονομίας ή συγκρίσεις με άλλες χώρες. Ακόμα πιο συγκεκριμένα σπάει το ηθικό ταμπού που θέλει πολλούς πολιτικούς, δημοσιογράφους ακόμα και σήμερα να θεωρούν οτι τραβάμε οτι τραβάμε γιατί φταίνε οι ξένοι, οι άλλοι αλλά όχι εμείς. Η ελληνική οικονομία έχει παθογένειες (απτές και απλές) εδώ και πολλές δεκαετίες και πολλά χαρακτηριστικά της πάνε πίσω μέχρι την εποχή της Τουρκοκρατία όπως παρατηρεί και ο ίδιος. Αυτή η μικρή οικονομία με τις καθιερωμένες παθογένειες και χαρακτηριστικά (που δεν έγινε ΠΟΤΕ σοβαρή προσπάθεια ακόμα και στη σύγχρονη πολιτική ζωή του τόπου να αμβλυνθούν) μέσα σε ένα ευρύτερο παγκόσμιο σύστημα, κατέρρευσε. δε θέλει τεράστιες γνώσεις για να καταλάβεις γιατί κατέρρευσε και αυτό είναι ένα από τα πιο δυνατά σημεία του βιβλίου, οι εξηγήσεις είναι απλές, καθημερινές και με μια συνδυαστική σκέψη καταλήγεις σε λογικά συμπεράσματα.

Στο δεύτερο μέρος, δημιουργεί ένα θεωρητικό πλαίσιο_ - όπου θα αναλύσει τις παθογένειες της οικονομίας μας και πως αυτές επιδρούν στην καθημερινότητα μας αλλά και τελικά σχηματίζουν και την τελική μας κατάσταση. Στο τελευταίο γίνεται μια προσπάθεια να προτείνει λύσεις και αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν έτσι ώστε οι παθογένειες αυτές να καταπολεμηθούν σε βάθος χρόνου και κάποια στιγμή βελτιωθούμε.

Μην περιμένεις μαγικές λύσεις, ούτε υποσχέσεις οτι σε Χ χρονικό διάστημα όλα θα πάνε καλά, αυτό είναι που μου άρεσε πιο πολύ. Η προσέγγιση στο πρόβλημα της οικονομίας μας είναι τόσο απλή κατανοητή και συνάμα τόσο ρεαλιστική που συνειδητοποιείς οτι πρέπει να αλλάξεις εσύ σαν _μέλος' της κοινωνίας,, η πολιτική ελίτ που διαλέγεις εσύ να σε κυβερνά και η γενικότερη θεώρηση για το τι είναι φυσιολογικό για μια σύγχρονη οικονομία στο μέγεθος της χώρας μας.

Αν σε κούρασα με όλα τα παραπάνω ή τα έκανες skip, κράτα μόνο αυτές τις γραμμές, πήγαινε και αγόρασε το βιβλίο δε θα το μετανιώσεις και μόλις το τελειώσεις δάνεισε το σε φίλους σου. Θα θέσει την επόμενη συζήτηση στον καφέ ή στο οικογενειακό τραπέζι, ή στη δουλειά σε πολύ πιο ρεαλιστικά πλαίσια αντί για τον σχολιασμό της κάθε λαϊκιστικής εξήγησής πολιτικών από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση ή του κάθε πληρωμένου δημοσιογράφου που εξυπηρετεί συμφέροντα.