In Prague, σκέψεις επαγγελματικές και όχι μόνο.

Πέρασα ένα αρκετά κρύο Σαββατοκύριακο στην πράγα. Μια πόλη που πάντα σε μαγεύει με την ομορφιά της και δύσκολα θα τη βαρεθείς. Ήταν η δεύτερη μου επίσκεψη και μπορώ να πω οτι έφυγα αντίστοιχα ενθουσιασμένος όπως και την πρώτη φορά. Η Τσεχία αλλά και η Πράγα αλλάζουν ραγδαία τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στον χώρο μας, της πληροφορικής. Τα τελευταία 10 χρόνια, η χώρα έχει καταφέρει να γίνει ευρωπαϊκό hub για πολλές εταιρίες από την Αμερική (Oracle, Google, Vmware, ΙΒΜ) αλλά και λοιπές από τη δυτική Ευρώπη. Development centers, support lines, sales και presales departments δημιουργούν μια αρκετά δυναμική και ανερχόμενη αγορά. Θα επανέλθω βέβαια σε αυτά λίγο παρακάτω καθώς θα παραθέσω οτι άκουσα και συνέλεξα από την αυξανόμενη πια ελληνική κοινότητα που έχει μεταναστεύσει τα τελευταία 2-3 χρόνια στη συγκεκριμένη αγορά.

Γενικά

Κρύο, πολύ κρύο. Παρόλο που έχω βρεθεί και σε πιο βόρειες χώρες (πχ Νορβηγία, Φιλανδία κτλ), τέτοιο κρύο δεν είχα ξανάζήσει, το θερμόμετρο έφτασε και πιο κάτω από τους -15. Πάλι καλά που δε φύσαγε αρκετά. Με ένα σωστό ντύσιμο ιδιαίτερα γάντια και σκουφί νομίζω οτι τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα, παρόλα αυτά, όσο πιο πολύ εκτίθεσαι σε αυτές τις θερμοκρασίες τόσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλει ο οργανισμός σου. Το βράδυ μετά από αρκετό περπάτημα στα χιονισμένα στενά της Πράγας αλλά και τα κάστρα της, ένιωθες απίστευτα κουρασμένος, σαν να σου είχε τραβήξει αυτό το κρύο όλη την ενέργεια.

Φαγητό, φτηνό πολύ φτηνό. Μερικά πράγματα στην Τσεχία είναι ακόμα φτηνά (πρόσεχε όχι όλα), αλλά το φαγητό σε τοπικά μαγαζιά και εστιατόρια είναι σχεδόν 50% πιο φτηνό απ_ το αντίστοιχο στην Ελλάδα, μην σου πω και παραπάνω.

Μέσα Μαζικής μεταφοράς, φτηνά και αξιόπιστα. Κουρασμένος μετά από τόσες μέρες απεργία την Ελλάδα, πήγα σε μια πόλη του το ΜΕΤΡΟ, τραμ δούλευαν, σωστά και συνέχεια. Η Πράγα δεν είναι τεράστια πόλη παρόλα αυτά έχει εδαφικές ιδιομορφίες. Η κάλυψη είναι αρκετά καλή και η συχνότητα δρομολόγια αρκετά καλή, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα. Σε οτι έχει να κάνει με τις απεργίες, η πιο πρόσφατη και μοναδική έγινε το 2011 και ακόμα τη χρησιμοποιούν σαν μάθημα για έκτακτες ανάγκες.

Ενοίκια, περίπου στα ίδια. Δεν κατάφερα να αντλήσω αρκετές πληροφορίες για θέματα αγοράς, παρόλα αυτά απέκτησα μια κάποια εικόνα για τα ενοίκια στην πράγα, από Έλληνες που έχουν ήδη μεταναστεύσει. Θα έλεγα οτι λίγο ή πολύ τα λεφτά είναι ίδια με την Ελλάδα και ίσως υπάρχει ένα μικρό πλεονέκτημα μιας και στο συνολικό σου ενοίκιο έχουν συμπεριλάβει σίγουρα νερό και θέρμανση, πολλές φορές και ρεύμα. Άρα, αν εξαιρέσεις το extra κόστος των παροχών το βασικό ενοίκιο για μικρά σπίτια είναι στα ίδια επίπεδα με την Αθήνα (ανάλογα με τα τετραγωνικά). Δεν εντυπωσιάστηκα από τις μικρές τιμές αλλά ούτε είπα, πανάκριβα είναι και δεν μπορείς να αντέξεις- πάντα σε σύγκριση με Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα την Αθήνα.

Οικονομία γενικότερα. Η Τσεχία είναι μια χώρα στα ίδια επίπεδα με την Ελλάδα πληθυσμιακά. Το ΑΕΠ της είναι στα 212 δις δολάρια σε σχέση με το τωρινό και μειωμένο 292 δικό μας . Αν η τωρινή πορεία και των 2 συνεχισθεί δε θα μου κάνει εντύπωση να υπάρχει μια σύγκλιση και των 2 στη μέση. Απ_ οτι κατάλαβα σε συζητήσεις ο τραπεζικός τομέας είναι ιδιωτικός σε μεγάλο ποσοστό και μάλιστα με ιδρύματα από την Γερμανία και Αυστρία. Μάλιστα η Γερμανία θεωρείται κάτι σαν το βαρόμετρο για τις εξελίξεις στη χώρα. Όταν η Γερμανική οικονομία πάει καλά ακολουθεί και η τσέχικη, φυσικά η πορεία είναι ίδια και στα άσχημα. Σαν χώρα φαίνεται να έχει κάποιες πλουτοπαραγωγικές πηγές, βλέπε ορυκτό πλούτο ενώ φαίνεται να διατηρεί και βαριά βιομηχανία, η οποία για την ώρα στέκεται στο ύψος τον περιστάσεων και δεν έχει συρρικνωθεί.

Απ΄οτι μου είπαν, εξαιτίας γεωγραφικής θέσης η χώρα είναι το logistics κέντρο για πολλές γερμανικές εταιρίες και οι γενικότερα χαμηλότεροι μισθοί έχω φέρει αρκετές δουλειές σε διάφορους χώρους, όπως και στην πληροφορική. Ο κόσμος μάλλον, ακόμα δεν έχει αποβάλει τα 20+ χρόνια 'σοσιαλισμού_ και οι Τσέχοι μπορούν να χαρακτηριστούν για τη γενικότερη δυσαρέσκεια τους σε οτι τους θυμίζει το παρελθόν σε πολιτικό ή και οικονομικό πλαίσιο. Η μετάβαση τους από το σοσιαλιστικό- κομμουνιστικό μοντέλο στο καπιταλιστικό-δυτικό έγινε σχετικά ομαλά και φαίνεται οτι και οι ίδιοι να έχουν την ίδια άποψη, με άλλα λόγια δύσκολα θα τους ακούσεις να λένε για τα πόσο καλά ήταν παλιότερα. Αρκετές δημόσιες υπηρεσίες/παροχές έχουν ιδιωτικοποιηθεί.

Το νόμισμα τους, η κορώνα είναι αρκετά αδύναμο σε σχέση με το σκληρό euro, απ_ οτι καταλαβαίνω η νομισματική τους πολιτική είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με σχετικές γερμανικές αποφάσεις αλλά και την επίδοση του Γερμανικού Bund.

Διαφορά στις τιμές. Δεν είναι λίγες οι δυτικό -ευρωπαϊκές και αμερικάνικες πολύεθνικές που έχουν επενδύσει και επεκταθεί στην Τσεχία τα τελευταία 10-15 χρόνια. Μου έκανε βέβαια αρκετή εντύπωση (όχι οτι δεν είναι λογικό) η διαφορά στις τιμές των προϊόντων. Από τα λεγόμενα Ελλήνων καταναλωτών οι τιμές στα super market όπου Αγγλικές αλυσίδες έχουν την πρωτοκαθεδρία, δεν είναι αρκετά διαφορετικές απ_ οτι στην Ελλάδα. Αυτό έχει σαν συνέπεια, ιδιαίτερα όταν χαλάς τοπικό νόμισμα πολλές φορές να σε συμφέρει τακτικά να τρως έξω παρά να αγοράζεις το καλάθι της νοικοκυράς στο super market. Με άλλα λόγια αν είσαι Έλληνας και έχεις συνηθίσει σε έναν Χ οικονομικό προγραμματισμό στο super market με Υ λεφτά οι αναλογίες δε θα αλλάξουν πάρα πολύ αν ζήσεις στην πράγα. Εντυπωσιάστηκα συγκεκριμένα ένα πρωίνό, όπου φάγαμε σε ένα καλό τοπικό cafe, με πραγματικά βασιλικό πρωίνό το οποίο κόστισε 12-13 euro και στην συνέχεια 2 cappucino στο χέρι σε Costa Cοffe κόστισαν 8 euro!

Η αγορά πληροφορικής στην Τσεχία

Γενικά

Στα δικά μας λοιπόν. Θυμάμαι ακόμα πριν 5-6 χρόνια όταν στα πλαίσια των mini Java Days που διοργανώναμε στο JHUG είχα γνωρίσει τα πρώτα μέλη από την τότε νέα ομάδα ανάπτυξης τους Netbeans στην Τσεχία. Η τότε Sun Microsystems είχε αποφασίσει να κάνει outsource (σε σχέση με τα κεντρικά της στην Καλιφόρνια) κάποια κομμάτια της Java πλατφόρμας της, και συγκεκριμένα το IDE Netbeans. Το οτι τα τελευταία χρόνια πολλοί από εσάς θα έχετε λάβει μερικά email και προσκλήσεις στο Linkedin από headhunter και σχετικές υπηρεσίες για δουλειά στην Τσεχία δεν είναι τυχαίο, φυσικά η αγορά δεν γύρισε πρόσφατα, έχει γυρίσει εδώ και αρκετά χρόνια. Οι εταιρίες IT από Ην.Πολ και δυτική Ευρώπη επενδύουν σε ανθρώπινο δυναμικό και σε δραστηριότητες όλο και πιο πολύ στην Τσεχία, εκμεταλλευόμενοι και αυτοί τη γεωγραφική της θέση, τις βασικές υποδομές, το σχετικά σταθερό οικονομικό κλίμα, την ευέλικτη φορολογία για εταιρίες και το σημαντικά μικρότερο εργασιακό κόστος.

Είναι φανερό οτι η χώρα μόνη της δεν μπορεί να καλύψει (τουλάχιστον άμεσα) τις ανάγκες για τον χώρο, έτσι δεν είναι λίγοι οι ΙT οικονομικοί μετανάστες. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί και ο αριθμός Ελλήνων που ζουν και έχουν δουλειά στην πράγα ή σε κάποιο άλλο business center της χώρας. Συζητώντας μαζί τους, ήθελα να μάθω για τους μισθούς (κάτι που λίγο πολύ ήδη ήξερα και από τους διάφορους head hunter εδώ και καιρό), τις συνθήκες εργασίας, τις σχετικές δραστηριότητες αλλά και τα μελλοντικά πλάνα των εταιριών. Ένας από αυτούς ήταν και ο Φάνης, μέλος της core ομάδας ανάπτυξης του γνωστού μας Netbeans. Ένας αρκετά εργατικός και έξυπνος engineer- όπως πιστεύω και αρκετοί Έλληνες, ο οποίος σύμφωνα με τα τα λεγόμενα άλλων τους πρώτους μήνες εντυπωσίασε την ομάδα του με τους ρυθμούς δουλειάς και επίλυσης προβλημάτων στον κώδικα! Ελληνική πινελιά Λοιπόν, από εδώ και πέρα για όσους χρησιμοποιούν το Netbeans -ακόμα ένας λόγος να του δώσεις μια ευκαιρία.

Μισθοί

Η δική μου εντύπωση στο θέμα των μισθών στο χώρο της πληροφορικής στην Τσεχία είναι οτι γενικά είναι για την ώρα στα ίδια επίπεδα. Ίσως ένας junior java προγραμματιστής να καταφέρει να έχει έναν λίγο μεγαλύτερο μισθό (μισθωτός το παράδειγμα μου σαν βάση) από τι μπορεί να καταφέρει σε μια Ελληνική εταιρία. Καθώς τα επίπεδα ανεβαίνουν το ίδιο και οι μισθοί θεωρώ οτι το μισθολογικό ταβάνι που έχει ένα senior java developer στην Ελλάδα είναι περίπου στα ίδια επίπεδα και στην Τσεχία. Τώρα μπορεί ένα 10% να είμαι πάνω κάτω σε κάποιο ίσως συγκεκριμένο παράδειγμα που μπορείς να έχεις στο μυαλό σου, αλλά δεν είμαστε μακριά, ούτε έχεις να ακούσεις κάτι πάρα πολύ διαφορετικό.

Οι μεγάλες εταιρίες, ιδιαίτερα οι Αμερικάνικές έχουν και κάποια extra bonus schemes τα οποία πρέπει να προστεθούν στα οικονομικά στοιχεία - πράγμα που πχ στην Ελλάδα δε βλέπουμε εύκολα ή σχεδόν ποτέ. Αυτό είναι μια διαφορά, που δεν μπορείς να την αγνοήσεις.

Συνθήκες / Καριέρα

Εδώ είμαστε πολλά βήματα πίσω. Οι ξένες εταιρίες, μπορεί να αναζητούν σημαντικά μικρότερο εργασιακό κόστος παρόλα αυτά δεν έχουν ξεχάσει εντελώς κάποια σημαντικά κομμάτια της εταιρικής τους κουλτούρας. Ένα από αυτά που - δεν ξέρω πότε θα καταφέρουμε να δούμε στην Ελλάδα - είναι οι ανθρώπινες συνθήκες εργασίας. Σεβασμός σε λογικά ωράρια, αρκετά καλοί χώροι εργασίας και γενικότερα ένα ενδιαφέρον παραπάνω για το well being του εργαζομένου. Το έχω γράψει πολλές φορές, αλλά σε αυτό τον τομέα στην Ελλάδα είμαστε αρκετά πίσω και αναρωτιέμαι αν μπορεί ή όχι να αλλάξει η κατάσταση. Αυτό που είναι σίγουρο είναι οτι ένας πιο ορθολογικός σχεδιασμός στο utilization μιας development ομάδας είναι μια πιο σωστή προσέγγιση μακροχρόνια, αν θες να έχεις μια σταθερή και ανοδική πορεία σε θέματα επιδόσεων αλλά και product/service delivery. Το να καις εργαζόμενους κάθε 6 μήνες μάλλον, δε σε βγάζει πουθενά - εκτός και αν δε σε ενδιαφέρει γιατί πάντα θα μπορείς να τους αλλάζεις αρκεί να γίνεται μια μέτρια δουλειά ή απλά να γίνεται η δουλειά.

Σε οτι έχει να κάνει το career development στις σχετικές εταιρίες νομίζω οτι είναι θέμα χρόνου τα συγκεκριμένα γραφείο να αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημαντικότητα - business wise. Μιας και δουλεύω ήδη κάτω από την σκέπη του near-shoring έχω παρατηρήσει οτι θέλει χρόνο (κάποια χρόνια) και συνεχή δουλειά μέχρι να ξεκινήσει το εκάστοτε near shore branch να αναπτύσσει δική του business δραστηριότητα ή να αποδεσμεύεται critical δουλειά από τα κεντρικά στα περιφερειακά. Άρα για την ώρα κάποιες εταιρίες έχουν κάνει outsource/near-shore κάποια δευτερεύοντα πράγματα ακόμα και σε οτι έχει να κάνει με την ανάπτυξη αλλά αυτό σιγά σιγά είμαι σίγουρος θα αλλάξει. Το παραπάνω έχει άμεση σχέση με το career development που ονειρεύεται ο καθένας, ιδιαίτερα αν θέλει να εξελίξει τις γνώσεις και την εμπειρία του.

Αυτά, ελπίζω να βοήθησα και όχι να μπέρδεψα όσους αυτή τη στιγμή κάνουν σκέψεις για μια πιθανή ΄βόλτα_ προς τη συγκεκριμένη χώρα, που τουλάχιστον στον χώρο μας (IT) βλέπει άνθηση. Η μικρή φρέσκια ελληνική κοινότητα στην πράγα, μεγαλώνει πάντως μέρα με τη μέρα με νέους ανθρώπους που τουλάχιστον όπως τους είδα εγώ, είναι αρκετά ως πάρα πολύ ευχαριστημένοι για τη νέα τους οικονομική/επαγγελματική πατρίδα!